Duru Danö no töi zalua na muheu danö ma mudögö-dögö danö börö me fandrekha tou narö danö, salua na mama'ese danö ma zui na manösö mbokha danö si sambua ba nahia bö'ö. Ba Danö Niha duru danö andre, so zanötöi ya'ia faoma fehede Siheu so göi zanötöi faoma dulu danö. Hiza ba li Indonesia, no sa'ae ta'ila faoma famo'eluaha ba wehede gempa bumi. Na alua ndruru danö andre barö nasi, ba tola muhimba nidanö nasi irege tobali ndrulu sebua sohawuini ba sangahanigö fefu hadia ia zi so ba mbewe nasi. Dulu salua börö ndruru danö lafotöi tsunami, sambua fehede nihalö moroi ba li Jepang, börö me asese alua ia ba da'ö sisa.

Duru ba Danö Niha bulö'ö

Siheu ma dulu danö salua ba danö niha, tenga samena. Börö me ba gotalua so danö niha, no ifasui ia asi sebua. Me mböröta ba ndröfi si sara ngahönö a ŵalu ngaotu a öfa wulu a tölu, no irai alua ndrulu danö sabölö sibai, ba no ata zimate börö ndrulu danö andrö.[1]

Tsunami 2005 bulö'ö

Duru salua ba danö sabölö-bölö sibai si no irai alua ba Danö Niha me duawulu a ŵalu mbaöa si tölu döfi si dua ngahönö a lima, la tötöi ia tsunami. Meluo da'ö ba saribu töra zimate niha, ba 2391 niha zesokho. Tölu waŵa fatua lö alua ndruru danö da'ö, ba no alua ndrulu nasi sabölö-bölö ba danö ba Aceh (gempa Aceh) ba ngaluo si dua wulu a önö mbaŵa si feledrua döfi si dua ngahönö a öfa. Bada'ö ato sibai zimate niha.[2]

Sitekiko ba Ndruru bulö'ö

Ba ndruru danö si no asese alua ba Danö Niha, oya sibai alua wa'atekiko ba ngawalö hadia ia simane fa'agaetu lala sebua, afatö zoroso, afatö ba aso'a geu, aruru danö, ba oya zadudu nomo niha mbanua, gödo-gödo wamareta, ba tanö bö'önia.

Tolo-tolo bulö'ö

Ba ziheu salua andrö ba oi sifa'ohe tanga fefu niha, famareta, niha sohalöwö ba gangowuloa fa'omasi banawö (Yayasan) ba so göi moroi ba danö saröu ma moroi ba Luar Negeri. Tolo-tolo nibe'era, oya ngawalö, so zame'e soguna sa gakhökhö (soguna salio, simane Indomie, susu, ba tanö bö'önia). Ba meluo da'ö simane moroi ba Negara Australia, la fatenge ba danö niha ndra matiri, ba wanolo niha danö niha ba ngawalö wökhö sifago'ötö aefa ilau siheu. Ba simanö göi ndra niha sanolo tanö bö'ö.[3]

Sitebai ni'olifuaigö, baero da'ö, so göi dolo tolo moroi ba Badan Rehabilitasi dan Rekonstruksi (BRR) ba wangahaogö si tekiko ba danö niha, simane omo. Ba no lababaya halöwöra. Oya nomo si no mosindro irege ono mbanua ba danö niha, no tola so nahia si sökhi.[4]

Nirasoi niha danö niha aefa ziheu bulö'ö

Fa'atohare ziheu tenga ni döna-döna niha danö niha. No sambua fa'alua moroi ba danö (alam). Hiza meno aefa zalua andrö ba oya sibai zimöi ba danö niha ba wame'e dolo tolo. Ba sambua sibai zino larasoi ira niha ba danö niha ba wa'atohare zanolo andrö, ya'ia sa'ae ba lala nitörö namöi ba danö niha. I'otarai me alua ziheu andrö ba no tola so göfa sihombo sitola möi ba danö niha, simane Merpati Air faoma Wings Air. Ba no sambua fa'atedou wa'asökhi zalua andrö, irege meluo da'ö ba wolohe dolo tolo moroi ba zanolo, lö daha taha.[5]

Umbu bulö'ö

  1. detiknews (29 Mar 2005).Gempa Nias Tak Timbulkan Tsunami karena Jenis Sesar Geser.
  2. GEOMAGZ. MENGENANG GEMPA NIAS 2005 Archived 2020-07-05 at the Wayback Machine.
  3. detiknews (31 Mar 2005)."Australia dan AS Bantu Korban Gempa Nias".
  4. detiknews (30 Des 2006). "BRR di Nias Butuh Dana Rp 7 Triliun Lagi".
  5. Kompas.Com (12/02/2011). "Akses ke Nias Kini Makin Mudah".