Fahuwusa ba Danö Niha

Fahuwusa no sambua fariawösa ba nawö salua gofu heza so fetaro niha. Ba Danö Niha, fahuwusa tenga sa'ae turia sawena. Fahuwusa no falemba ba wa'auri Nono Niha. Fahuwu ba nawö, mangomasi'ö awö, ba yamendrua sa'ae wamosumange satua. Hiza ba Danö Niha no ondröita zatua si no oi lagogohi ya'ira Ono Niha. Ba wongambatösa, sifakhai ba hada, ba Danö Niha no sifao ba goi-goi si no la tatugöi ya'ira salaŵa hada. Fefu ngawalö zifakhai ba wongambatösa tenga nifalua ba wa'aösö, oi fahasara dödö zi dombua ngambatö ya'ia da'ö sangai niha sedöna mamatöfa fa tengabö'ösa ba soboto ma ngambatö so'ono ono nihalö. Lala nitörö, ya'ia goi-goi hada si no tetagui dozi balö hada.

Iraono Sibohou Ebua bulö'ö

Ba Danö Niha, iraono sibohou ebua, no sa'ae arakhagö simane ba danö tanöbö'ö misa. Ya'ia da'ö lamane ba li Indonesia, "Milenial". Fehede da'a tefaudugö khöra ya'ira si tumbu ba ginötö si'oi mangoguna'ö Komputer. Ma sasese laŵa'ö ia ba ginötö iada'a ya'ia da'ö inötö Industri 4.0. Molo'ö sinura si no tefazaewe ba gu'ö nisura namada Tuhoni Telaumbanua moroi ba gu'ö Jurnal Sundermann, wanguma'ö wa iraono sibohou ebua andre, na lö la amenesi ba möi börö wa'ataya ndraono sanohugö si no lafakhoi ira satuada meföna dania ba ginötö si so föna.[1]. Börö da'ö fefu wongambatö moguna ba wo erönusi ba wanuturu lala khö ndraono sibohou ebua. So dombua zi tobali fo'erunösi ba wangotahögö salua ba ginötö iada'a ya'ia da'ö;

  • Fa'abe'e li moroi ba nomo ni amenesi zatua ba zi lö awöli-wöli, ena'ö lö tefurugö ma ahani ba wa'atedou wangi'ila ba ngawalö zibohou alua ba zi sagörö ulidanö simane fa'atedou ba wangoguna'ö botoŵa ba wangi'ila sotöi hape. Tenga hada'ö, no oi tebokai mbolokha ba wangi'ila ba gu'ö si lö ba'a-ba'a ba ndraono sibohou ebua ba we'amöi bakha. Moguna wo'amenesi sabölö moroi khö zatua, ena'ö iraono andre lö fa'elungu khöra ba wanörö lala si so fönara.
  • Moguna zatua ba wolohe tanga ndraono sibohou ebua ba wangahatö'ö fa'auri ba khö Keriso Yesu. Da'a sambua lala si lö tola lö'ö tefalua ba wangalösi fa'edöna ba wamaelungu iraono sibohou ebua. Satua mame'e duma-duma si sökhi hewisa ba wamalua goi-goi si no ifakhoi So'aya ba daromaliNia.

Famalua da'a tenga ha khö zatua so'ono, fefu soi ma ono mbanua, sifagogohe tanga ba wodou lala wangi'ila fasumangeta khö Zo'aya ba simanö göi wame'e sumange khö zatua. Ba Danö Niha iada'a no oi irugi teturiaigö duria somuso dödö ba arakhagö sa'ae lö hadöi si lö mangila mombaso ba manura. Te'andrö saohagölö khö zamatörö me no lalau ndregera ba wamolo Ono Niha ena'ö simane niha misa ba danö tanöbö'ö.

Ira Satua bulö'ö

Ya'ira si no atua iada'a, tenga sa'ae niŵa'ö hewisa ira ba wamalua fariawösa ma fahuwusa ba nawö. Samösa lö hadöi satua si lö manuturu lala si sökhi khö nononia. Fame'e sumange khö zatua sambua gondröita si tebai tewu'a ba wariawösa si so ba Danö Niha, ba hiza simanö göi dozi Nono Niha si no mofanö ba wangarato, no terorogö sökhi, hewisa ira ba wamalua fahuwusa ba nawö. Irugi ma'ökhö no tebe'e ba mbörö dödö dozi Nono Niha. Na so duria si fabö'ö moroi ba zi tesura moroi yaŵa ba da'ö, eluahania fahuwusania ba niha moroi ba Danö Niha ha sandrohu wikho-wikho, börö Ono Niha, no niha sangila huku, niha sangomasi'ö awö, niha si fariawö ba nawö. Ira satua ba Danö Niha, he ba wamalua fatengabö'ösa, fambambatösa no si sökhi irugi ma'ökhö. Lö sinendre dödö ba gotalua watalifusöta. Simanö göi ba niha moroi ba Danö Niha sifakhai fongambatösa ba soi bö'ö, lala wasumangeta, sambua lö sitebulö, he nafabö'ö goi-goinia, hiza'i tefalua ba zi sökhi. No ato niha Danö Niha samakhai fongambatösa ba mbanua bö'ö, arakhagö dozi soi oi so wa'afakhai ba irugi iada'a lö hadöi sinendre gera-gera simöi börö wökhö ba wamakhai fa sitengabö'ösa.

Ira Alawe bulö'ö

Ba Danö Niha, ono alawe no fagölö wetaronia simane iraono matua ba ginötö iada'a. Na meföna, ono alawe lö moguna sibai molohi fa'atua-tua sabölö alaŵa, me na no irugi inötö so zimöi niha ba ono alawe andrö, möi nihalö ma labe nihalö. Hiza ba ginötö iada'a no teboka lala si sökhi, lö faehu ira ndraono matua. Na so atö wa'edöna dödö möi ba wamahaö sabölö alaŵa, ba satua lö fanaha, latehegö ndraonora ono alawe we'amö ba zekola. Na irugi so zedöna möi ba wamakhai fongambatösa, ba tenga ba'a-ba'a sitebai la sösö ngawalö goi-goi hada si no tetagui, moguna wamatunö ba fahasara dödö ba zidombua ngambatö samakhai fatengabö'ösa.

Umbu bulö'ö

  1. Tuhoni Telaumbanua, "Kaum Milenial dan Kebudayaan Nias: Di Persimpangan Jalan -The Millennial Generation & Nias Culture: At the Cross", Jurnal Sundermann - STT BNKP Sundermann Nias, mufaigi me 4 Nopember 2021