Sifabö'ö ba gotalua wamulö'ö "Astronomi"

Konten dihapus Konten ditambahkan
mangehaogö nösi
Tag: suntingan sumber
monönö etimologi wehede planet
Tag: suntingan sumber
Khoi-khoi 1
[[Berkas:ESO-VLT-Laser-phot-33a-07.jpg|jmpl|375px|Simane oroma '''galaksi bimasakti''' si so bakha luo ba tanö si so ya'ita nifaigi moroi ba Observatorium Paranal, [[Chile]], sambua nahia wangosili banua si yaŵa nifotöi observatorium.]]
 
'''Astronomi''' no sambua mbolo ilmu sangosili fefu hadia ia zi so ba mbanua si yaŵa. Ba da'ö faböbö fefu mbotoŵa samasui luo nifotöi ''planet''<ref>''Planet'' eluahania botoŵa ba mbanua si yaŵa samasui luo si tenga ndröfi. Tehalö moroi ba Li Yunani ''planetes'', eluahania sanörö-nörö.</ref> simane [[Merkuri]], [[Venus]], [[Mars]], btn. fao ba da'ö [[danö]] si so niha. Baero planet so göi [[luo]] ba [[döfi]], heŵa'ae luo samösa sindruhunia no döfi. Angowuloa fefu ndröfi si fahatö si no fa'ohe fefu börö wondröni nifotöi gravitasi lafotöi ''galaksi''. Galaxy si so ya'ita andre lafotöi ''bimasakti'' ba li Indonesia bahiza ba li bö'ö lafotöi ''lala safönu idanö zusu'' (li Inggris [[w:Milky Way|The Milky Way]], li Jerman [[w:de:Milchstrasse|Die Milchstrasse]]), börö me oroma ia hulö lala safönu haga safusi simane susu (faigi foto galaksi bimasakti ba nga'örö andre).
 
Fangosili astronomi no tefalua i'otarai ngahönö fakhe me föna, bahiza börö teknologi si so ma'ökhö abölö aoha khö niha wangosisi fefu ngawalö ndröfi ba galaksi. Baero observatorium si no mufazökhi ba zi ha'uga nahia ba gulidanö, no göi mufatenge oya wakake wangosili mbanua si yaŵa nifotöi ''satelit'' si möi mangörö-hörögö planet ma zui ndröfi. Baero satelit ba no göi mufazökhi köfa sihombo mbanua si yaŵa nifatenge ba mbaŵa ba ba [[Mars]]. Me Des 2021 irugi luo "Parker Solar Probe", sambua botoŵa nifatenge [[NASA]] ba luo.<ref>[https://www.nasa.gov/feature/goddard/2021/nasa-enters-the-solar-atmosphere-for-the-first-time-bringing-new-discoveries ''NASA Enters the Solar Atmosphere for the First Time, Bringing New Discoveries''], nasa.gov (14/12/2021), mufaigi me 28/2/2022. {{-en-}}</ref>