Sifabö'ö ba gotalua wamulö'ö "Fanari"

Konten dihapus Konten ditambahkan
No unönö ma'ifu ngawua li niha ba gambara
mangeta khai-khai wt/nia
Tag: suntingan sumber
Khoi-khoi 1
 
 
'''Manari, fanari, wanari''' ba wanötöi gamaudu yöu, ba li '''Indonesia''' latötöi ia ''Menari'' ba [[Tanö Niha|danö niha]] fanari andre ba nosambua fondröni dödö niha samena morugi tanö niha ba wa'asökhi hewisa wamageha boto sifao [[sinunö]], hugö-hugö ba wa'asökhi ba wamaigi-maigi. Bada'a tou ba so döi töi wanari si so ba danö niha.<ref>Museum Pusaka Nias, [https://museum-nias.org/tarian-musik/ "''Tarian dan Musik Nias"'']</ref>
 
Baris 7 ⟶ 5:
* [[Berkas:Tari Moyo Nias Sumatra Utara IMG 8202.jpg|thumb|Tari Tradisional yaitu Tari Moyo dari Nias, Propinsi Sumatra Utara]]'''Fanari Moyo''' (''Tari Elang'') : ''Tari'' [[Moyo]] andre ba danö niha no sambua fanari sisökhi sibai sino tehöngö ba zifasui tanö niha ba he göi baero danö niha. Ba sito'ölönia fanari [[moyo]] andre ba lalau ma samalua ya'ia darua niha ira alawe. Lala wamaluara fanari, simane moyo ifangafo-ngafo gafinia, ba itaria ifanaere ia, ba no sökhi sibai na tafaigi yamendrua wamalua ya'ia endro-endronga sifao wamözi göndra, aramba, ba faritia, adöni dödö niha ba wamaigi. Fanari moyo andre ba sambua tandra wa [[Ono Niha|ono niha]] yaia da'ö niha satarö tödö ma saro huku. Sito'ölö nia fanari moyo lafalua ba ginötö walöwa (''pesta pernikahan'') ma zui fatua lö labörötaigö sambua gangowuloa fa'omuso dödö ba so göi zolau ba gafuriata nano awai gangowuloa wa'omuso dödö.
 
* [[Berkas:Nia-maena.jpg|thumb|Maena ya'ia da'ö sambua fanari ''tradisional'' ba zisambua angowuloa falöŵa ba [[Tanö Niha|Danö Niha]], Sumatra Utara]]'''Maena''', famaena : Fanari simane [[Wt/nia/maena|maena]] andre, ya'ia da'ö sambua fanari nifalua zato tenga ha samösa, lafalua ba wa'ato niha. La fa'oli nahia nifo'otalua (''baris berjarak''), toföfö ndra alawe ba ira matua. Sito'ölö nia fatua lö/ba na no aefa famaena ba lahöli ua, imane sondrönia'ö "Höli wanguhugö ba ono maena si lö atoto...!" latema sato "Hu...!!!" ba lalau liwa liwa ira alawe "Hiii hiii...!". ba sogöi zamalua wolau [[Amaedola|gamaedola]] na no lahöli sitobali famokai ya'ia, ba amaedola nifaehagö sifaudugu hadia gangowuloa wa'omuso dödö nifalua. Maena, so oya lala li ma note zinunö ba wanutunö ba ba wama'ema/fanehe ya'ia. So zanutunö maena nifotöi "Ere Maena", ba niha sato sifamaena latema'ö/latehe döi maena. Maena sambua lala ba wamaehagö ma ba wama'ema hadia simöi nösi dödö ni tandrösaigö ba dome mazui ba zowatö.
* [[Berkas:Tari Perang Nias 3.jpg|thumb|Tari Perang Nias, ma latötöi ia ba Danö Niha '''Fatele''']]'''Fatele''' (''Tari Perang'') : Fatele sambua fanari fasuwöta sitehöngö ba zisagörö uli danö, sionarai ma sitehöngö sibai gamaudu raya ba Nias Selatan. Famalua fatele-sa andre, ba wame'e gambara ba khöda samaigi hewisa wa'abölö nono niha ba wolaŵa udu ba bawanuwö sifa'udu. La'ogu8naö fakake no hulö zimöi [[fasuwö]] ba wolaŵa udu, simane toho/burusa, baluse, gari ba tanöbö'önia.
*'''Hiŵö''', folau hiŵö : Folau hiŵö andre, ya'ia da'ö sambua fanari nifalua ndraono matua si hino döla tenga ha samösa, silö'ö-lö'önia mato dawalu irugi dua wulu a'öfa niha. Famalua hiŵö ya'ia da'ö tanö föna so zondrönia'ö ba la fatohu ira mifuri sato. Fatua lö labörögö ba lahöli ua, imane sondrönia'ö "Höli wanguhugö ba onomatua solau hiŵö...!" latema sato "Hu...!!!". Awena labörögö wo mbörö tanö ba labuaö gahe miföna sifao wohole'ö ba gabera ba lahole'ö ba gambölö (irege ngenolira wofanö no fatohu ba no ahiŵö-hiŵö) sökhi sibai bawamalua hiŵö irege adöni dödö niha samaigi. Sondrönia'ö imane: "Hiŵö-hiŵö...!", sato: "He ha...!", sondrönia'ö" "Heŵa-heŵa...!", sato: "He ha...!" ba tefatohu wanutunö ba fanehe, nifalali-lali. Hiŵö, sito'ölönia lafalua ia ira onomatua Nuwu na awena ofeta ira larugi dalu golayama, fatua lö möi ira yomo ba nomo zowatö. Ba itaria göi ba ginötö ia da'a, folau Hiŵö andre lafalua ia ba wamaondragö dome nifosumange na tefalua gomusola dödö ba mbanua, simane ba wamaondragö na möi/natohare ndra samatörö (''Bupati/Walikota, Gubernur, Menteri, Presiden, dll.'') ba tanöbö'önia.
Baris 20 ⟶ 18:
 
== Umbu ==
 
<references />
 
[[Kategori:LiSeni nitutunöba nihaDanö Niha]]