Sifabö'ö ba gotalua wamulö'ö "Astronomi"

Konten dihapus Konten ditambahkan
i Masjawad99 moved page Asõtronomi to Astöronomi: Spelling issues
Tidak ada ringkasan suntingan
Khoi-khoi 1
Asõtronomi'''Astöronomi''' ya’ia da’õda’ö sambua fangila simanandrõsasimanandrösa ba zi sagõrõsagörö gulidanõgulidanö. Elemu da’a mo'amakhoita ba hadia ia si so ba mbanua siyawa simane flane, bawa, dõfidöfi, gala’asi ba gõigöi rahu-rahu sebua moroi ba zi sagõrõsagörö ulidanõulidanö. Ndra sangila Asõtronomiastöronomi manofu tenga ha hewisa wosõndrawosöndra hadia ia si so ‘baero da’õ’da’ö’, ba gõigöi hana wa mbanua simanõsimanö ba mo’amuata simanõsimanö, faoma gaya sopengaruhi amuata ba gõigöi radiasi ba gulidanõgulidanö. Sangila Asõtronomiastöronomi gõigöi lacoba la’alui mbõrõtamböröta, evolusi, si so fõnaföna, ba gõigöi afuriata guli danõdanö ba fefu zi so bakha nia.
== '''Astõronomi''' ==
Asõtronomi ya’ia da’õ sambua fangila simanandrõsa ba zi sagõrõ gulidanõ. Elemu da’a mo'amakhoita ba hadia ia si so ba mbanua siyawa simane flane, bawa, dõfi, gala’asi ba gõi rahu-rahu sebua moroi ba zi sagõrõ ulidanõ. Ndra sangila Asõtronomi manofu tenga ha hewisa wosõndra hadia ia si so ‘baero da’õ’, ba gõi hana wa mbanua simanõ ba mo’amuata simanõ, faoma gaya sopengaruhi amuata ba gõi radiasi ba gulidanõ. Sangila Asõtronomi gõi lacoba la’alui mbõrõta, evolusi, si so fõna, ba gõi afuriata guli danõ ba fefu zi so bakha nia.
 
AsõtronomiAstöronomi abõlõabölö oya motõlitimotöliti langsung, moroi ba nahia laboratorium. Na sangila Fisika ma Kimia, tola la tatugõinitatugöini kondisi benda ni’amatira. simanõsimanö AsõtronomiAsötronomi. BõrõBörö wa arõuaröu gotalua benda ni amati, ha tola la faigi manõmanö benda. Aefa lafaigi, awena dania lafazõkhilafazökhi teori. Aefa da’õda’ö, lafuli lalau zui famareso hadia atulõatulö teori da’õda’ö.
 
=== Sambua Luo ===
[[Berkas:The Sun by the Atmospheric Imaging Assembly of NASA's Solar Dynamics Observatory - 20100819.jpg|thumb|Luo; gambara nihalõnihalö NASA]]
So dombua benda banua sabõlõsabölö ta’ila, ya’ia da’õda’ö luo ba bawa. Luo no tobali fusõfusö Tata Surya. Sindruhu nia, Luo no sambua dõfi nifutari DadanõDadanö. Te’oguna’õTe’oguna’ö energi haga Luo ba halõwõhalöwö ba DadanõDadanö, i’otarai siklus fo’idanõtafo’idanöta irugi fotosintesis zinanõzinanö sowuge’e.
 
Tumbu Luo ba zi hulõhulö wongi ba aekhu ba zi tanõ owi. Moroi ba famaigi niha, la’oguna’õla’oguna’ö Luo tobali fonandro inõtõinötö, bongi ma ma'õkhõökhö.
 
=== Sambua Bawa ===
Oroma mohaga Bawa ba zibongi bõrõbörö itema haga Luo ba ipantulkõipantulkö ba DadanõDadanö. Fa oroma nia tergantung ba nahia Luo, DadanõDadanö, ba Mbawa da’õda’ö samõsasamösa. Fa’atobali fa’oroma nia lafotõilafotöi Fa’atobali Fase. Da’a alua ero 29,5 bongi.
 
=== Sangila AstõronomiAstöronomi ===
Ndrawa [[Heleni]] sangi'ila me luo fõnaföna simane '''Eratotene''' faoma '''Aristarkhu''' la’oguna’õla’oguna’ö wa’abõlõwa’abölö fangila Geometri ba wosu’a uli danõdanö. '''CōlaudiKölaudi Fotolomeu''' ba mbuku nia ''Almagest'' ifatunõifatunö teori geosentris. I’ombrakha’õI’ombrakha’ö wa ulidanõulidanö andre berpusat ba Bumi. Teori da’a lafaresayoini irugi ba ndrõfiotu si 16 ba 17. Awena dania so teori heliosentris ni’odõniagõni’odöniagö '''Nikola KofōrnikuKoförniku''' faoma '''Galileo Galilei.''' I’otarai da’õda’ö, AstõronomiAstöronomi tobali sambua elemu sangoguna’õsangoguna’ö lala ilmiah.
 
Susura :
 
No oya hede-hede nifazõkhigunifazökhigu ba wo’alui eluaha nia ba Li Niha. Ya’ia da’õda’ö :
 
AstõronomiAstöronomi = astronomi
 
Flane = planet
Baris 26 ⟶ 25:
Gala’asi = galaksi
 
DadanõDadanö = Bumi
 
NdrõfiotuNdröfiotu = abad