Ogham (/ˈɒ ɡ əm/ ; Irlandia Modern [ˈOː(ə) mˠ] ; ngawua li ba Irlandia meföna (Bahasa Irlandia Kuno : ogam [Ɔɣamˠ]). Ogham andre ma hurufo si so ba Gowe ia na ba danö niha. Gowe andre si so hurufo nitoto ba gara, ya'ia da'ö no sambua gohe-gohe ba wangalui hadia geluaha ziso ba da'ö ba hamega lasura ia, ba turia tanö bö'ö sitola möi sambua fangi'ila ba ginötö la'alui niha hadia geluahania. Ba danö niha oya gowe balö oya ziso hurufo. Nisöndra ba Irlandia da'a no maifu farikhökhötö, si fariŵa hulö ha nikhoi tenga simane hurufo sito'ölö. Ogham sambua gangolifa hurufo meföna (abad pertengahan awal) ni'oguna'ö niha ba erofa meluo da'ö ba wobörötaigö wanura li Irlandia (si so ba gowe= prasasti) "ortodoks", i'otarai döfi si öfa ngaotu (abad ke-4) ofeta döfi si önö ngaotu (abad ke-6 M), ba aefa da'ö latohugö bawanura ngawua li Irlandia Kuno ( skolastik ogham , abad ke-6 hingga ke-9). So ba zi öfa ngaotu (400) gowe andrö (prasasti ortodoks) si so ba Irlandia faoma tanö ba gaekhula Inggris ; so ösa göi tanö raya ba Munster. Sabölö oya mamake baero ba mbanua Irlandia ya'ia da'ö si so ba Pembrokeshire, Wales. [1]

hurufo Ogham, hulö ha nikhoi, lö hadöi tanö bö'ö

Batu Ogham nisöndra ba kabu sotöi Fardel Farm fetaro Cornwood di Devon, ba la'irö'ö ba "Museum British" me döfi 1861.

Hikaya Ogham Irlandia bulö'ö

Me föna (abad pertengahan) me gamaudu isuwö mbanua Skotlandia ira soi Romaŵi, ba lö a'ozu me so wahasara dödö ba mbanua ba da'ö ba wolaŵa udu. Sambua soi side-ide ba da'ö sotöi Pict. Soi Pict da'a lö oya ni'ila niha, ba hiza onekhe sibai ira ba wogambaraini kara (batu) ba simanö göi la gambaraini ba döla (tulang). Ba wasuwöta nilau soi Romaŵi irugi Irlandia, ba hiza lömanö lasöndra wa'amöna. No'oya zino mamareso hurufo niha pict, balö sangila mofoeluaha. Börö wa'atedou wanura hurufo ba soi pict, no möi ba wamohi'a tödö ndra niha Irlandia ba wodou'ö fangi'ilara ba wanura, fao hurufo Ogham andrö.[2]

Hurufo Ogham andre nisöndra ba Irlandia, na lafaigi moroi ba zaröu hulö na sada(sedang) mangerai niha, aefa da'ö ni'erainia lakabeni.

Hadia Moguna? bulö'ö

Na ia da'a imane niha, lö ta'ila hadia manö nisura ra andrö. Ba hiza no oya zino la'ila niha ha börö wano lasöndra hurufo-hurufo simane da'ö. So nifotöi ideografi, ba da'ö tola so nisöndra niha. Simane duma-duma, so mena'ö gambara hörö, bada'ö tola la fo'eluaha niha lamane, te so zohörö-hörögö ya'ita. Ba idugu la'alui niha, ba no sitobali fangi'ila ba fa'atua-tua ba wamaigi ngawalö hadia ziso ba hurufo ma tandra, da'ö guna nia silö taraso hiza'i moguna. Ideografi no sa'ae mozawili misa ba zisagörö ulidanö.

Umbu bulö'ö

  1. Omniglot. "The Online Encyclopedia of Writting Systems & Languages". Language Learning Foundation, mufaigi me 7 Nopember 2020
  2. Raka, Istimroro (18 Januari 2019)."10 Penemuan seni dan tulisan kuno kaya sejarah, ini cerita di baliknya", Brilio.Net, mufaigi me 7 Nopember 2020