Sura ba da'a wurugö nösi zura

Tumbao (Bangau)
Klasifikasi ilmiah
Kingdom: Animalia
Filum: Chordata
Kelas: Aves
Subkelas: Neornithes
Infrakelas: Neognathae
Superorder: Neoaves
Order: Ciconiiformes
Famili: Ciconiidae
Gray, 1840
Genera

Anastomus
Ciconia
Ephippiorhynchus
Jabiru
Leptoptilos
Mycteria

Tumbao ma ba li Indonesia ya'ia da'ö; Bangau sambua wogaoni fofo moroi ba ngafu Ciconiidae. Sebua boto, sanau ahe, sanau bagi, ba hiza adogo-dogo moroi ba wofo nifotöi Kuntul, ebua sibai mbawa ba awe'e-we'e. Tumbao oya ba auri ba Danö Niha, so ba laza.

Tumbao andre, tesöndra ba mbanua soya göna haga zino. Ö dumbao andre, simane Talaho, I'a, serangga, Elewazi, Fofo side-ide faoma mamalia side-ide moroi ba naha sabasö-basö ma ba mbewe nidanö.

Tumbao löhadöi khönia ngandroto sifakhai ba li ma syrinx irege tumbao andre lö mo li. Lala wahuwusa ba ngawawania, faoma bawara ladou nawöra.

Tumbao fofo sitola findra nahia ba muhombo aröu, lafaogö ira ba nangi ba fa'aukhu nirasoira sitobali fondrou'ö fa'abölöra. Gambara dumbao sohombo nikoda Ottomar Anschütz (1884) no sambua fa'aterou dödö khö Otto Lilienthal ba wangahaogö glider ni'oguna'ö ba wohombo ba wozu ngahönö ma abad si-19.

Tumbao andre fofo sabua faoma afi sebolo. Ngawalö ma spesies Leptoptilos crumeniferus moroi ba danö Afrika tesöndra gafi dumbao andre fa'ebolonia so ba zi 3,2 mete, irege lakaoni ia faoma fofo sebolo afi ba gulidanö ("burung darat dengan rentang sayap terpanjang di dunia") fahulö ira wofo tanöbö'ö simane fofo Kondor moroi Pegunungan Andes

Azuni dumbao la'oguna'ö ba ginötö sara, itaria ba zi ha'uga fakhe wa'ara, ebua sibai gazuni dumbao, itaria so ba zi 2 meter wa ebolo ba fa'abakha ba zi 3 mete. Tumbao no irai la walinga fao ba zisambua sihene ma monogami, ba hiza me la'alui wamahaö sifakhai ba da'a ba tumbao simane fofo tanöbö'ö. Tumbao löfaröi ia khö nawönia, ba tefagati nawönia na no aröu muhombo. Hiza fofo tumbao andre, me no la'ila sambua fofo sebua, silöfaröi, somasi ha sambua zihene sifao khönia, irege no asese labali'ö sitobali gambara si sökhi ba ziha'uga nahia kebudayaan faoma mitologi.

Molo'ö Fenaeta Gaurifa (Morfologi) bulö'ö

Fa'ebua mboto dumbao si lö fagölö dozi nahia misa, simane i'otarai ba Marabou fa'alaŵa 152 seti ba fa'abua so ba zi 8,9 kg irugi ba dumbao Abdim, fa'alaŵa ya'ia da'ö 75 seti ba fa'abuania ba zi 1,3 kg. Fofo da'a göi so khönia dimorfisme seksual ba wa'anua ma fa'ebua, na silatao so ba zi 15% moroi ba zihene molo'ö ba zi ha'uga ngawalönia, simane tumbao bawa falano (misalnya bangau paruh pelana), ba na lafaigi molo'ö zikhala ba lö amaehuta. Fa'afabö'önia ha ba zikhala hörö ba ngawalö genus Ephippiorhynchus.[1]

Ngawalö (Spesies) bulö'ö

Famaedogö (Simbolisme) bulö'ö

Tumbao safusi (Ciconia ciconia) sambua famaedogö ba mbanua Den Haag ba Belanda ba famaedo si lö mu'osara'ö ba Polandia si so ba zi 25% moroi ba ngawawa ngawalö dumbao.

Ba kebudayaan Barat, Tumbao andre la'oguna'ö ba wamaedo fa'atumbu ndraono. Hikaya sifakhai ba wa'atumbu ndraono nibe'e dumbao no sambua nidunö-dunö ba ndraono fatua lö mörö simane ba mbanua Belanda faoma Jerman fetaro yöu. Tumbao sangazuni ba zagö nomo, no lafarisayoi solohe ba same'e harazaki.

Ba ginötö Victoria, ba ginötö wamadunö-dunö sifakhai ba wo'ono ma fungsi reproduksi hu lö tebai lafatunö nasa meluo da'ö (masih dianggap tabu), fanofu ndraono side-ide sifakhai; hezo mböröta wa'atumbu ndraono sawuyu, ba hiza latema wanofu andrö faoma hikaya so dumbao solohe ono sawuyu.

Ba ginötö iada'a ma ba gotalua niha si no kebudayaan populer , fofo dumbao andre solohe ono sawuyu so khönia sagörö lembe, si no lafelu mbalö faföfö ni taŵigönia ba mbawania. Ba mbewe tanö yaŵa, bewe hörö, so zaitö asese lafarisayoi lahe nifole dumbao. Lahe da'a latötöi salmon patch si no tobali tandra wa'atumbu vaskuler si lö ara ba taya samösa.

Gambara (Galeri) bulö'ö

Umbu bulö'ö

  1. Del Hoyo, Josep (1992). Handbook of the Birds of the World – Volume 1: Ostrich to Ducks. Lynx Edicions. ISBN ISBN 84-87334-10-5. Periksa nilai: invalid character |isbn= (fanolo). 

Khai-khai baero bulö'ö