Wikipedia:Standardisasi

Ba nga'örö andre tefa'oli ngawalö nifotöi standard ba wanura ba Wikipedia Nias awö Wikikamus ba Wikibuku.

Awena nasa famobörö gego ia, soguna lafatunöisi.

Itaria te'oguna'ö li Indonesia ösa mitou ba da'a na itaria ambö aboto ba dödöda ia na tatötöi ia nasa ba li Niha.

Dane-daneda ba wama'anö standar andre:

  • Iraono si bohou ebua si tobali ohitö dödö ba halöŵö wiki khöda (li Indonesia target audiens) ha manema wamaha'ö ba tata bahasa awö lala wanura li Indonesia. Ba lö tatötöna wa edöna tebulö da'a ba ndröfi mifönada andre.
  • Börö da'ö afore khöda ba standar andre Ejaan Bahasa Indonesia Yang Disempurnakan (EYD). Iada'a te'oguna'ö EYD edisi silima si so ba ejaan.kemdikbud.go.id.
  • Simane ni'ilada ba li bö'ö, tedou wangi'ila sambua soi na ibokai ia ba ngawalö wangi'ila (li Indonesia pengetahuan) awö ilmu moroi ba soi bö'ö. Börö da'ö lahalö khöra ngawalö wehede si lö khöra ba lafazökhi ngawalö wehede si bohou. Da'ö mbörö wa oya wehede moroi ba li bö'ö ba li Indonesia.
    Simanö göi edöna alua ba li Niha na omasi ita tedou li khöda. Si lö tola lö'ö tahalö ngawalö istilah moroi ba li bö'ö si lö töinia ba li khöda.
  • Ba wohalöda ngawalö wehede moroi ba li bö'ö lö moguna tafaudugö ia ba lela Nono Niha me föna, ba hiza tahalö ia simane ya'ia (li Indonesia mengambil utuh). Hana? Sombaso ngawalö wangi'ila ba wiki tenga soguna khö ndra awe ba tuada si fakaole lela ba wamoligö fehede simane efektif, efisien, btn. Iraono si bohou ebua no to'ölö wamoligö ngawalö wehede ba li bö'ö. Börö da'ö abölö aboto ba dödöra na tasura efektif, moroi na tafaudugö ia ba li Niha efeketifö, si tobali fango'ayada. Ohitö dödöda ba halöŵö wiki ya'ia ba wondrou'ö fangi'ila, tenga mame'e abua wanöndra fangi'ila.

Ngawalö döi bulö'ö

  1. Töi niha: tesura molo'ö lala wanura döi asli, tenga nifaudugö ba lela Nono Niha. Duma-dumania Yohannes Gutenberg, tenga Yohane Gutöbörö; Xi Jin Ping, tenga kisi jipingi, btn.
    Lö fao ba da'a:
    • Töi asli si fabö'ö wanura ya'ia ba li Indonesia. Mu'o'ö lala wanura ya'ia ba li Indonesia.
    • Töi andrö no to'ölö ba Zura Ni'amoni'ö ba li Niha simane (Matai'o, Luka, Yuda, dlsb)
      (Onönöta: sökhi na mube'e khai-khainia ba döi si tola mu'alui ba Google, duma-dumania [[Esther|Gesitera]], [[Suriah|Ziria]], btn.)
  2. Töi nahia ma banua: tesura molo'ö lala wanura döi asli.
    Te'onia'ö moroi ba da'ö döi si no fabö'ö wanura ya'ia ba li Indonesia, ba da'ö mu'o'ö wanura ba li Indonesia.
  3. Töi negara: tesura molo'ö lala wanura döi asli ma zui töi resminia ba li Indonesia. Duma-dumania Amerika Serikat, tenga Amerika Orudua; Korea Selatan, tenga Kore Yöu; Belanda, tenga Hulandro; Inggris, tenga Hagöri; Perancis, tenga Farasi btn.
    Töi Hulandro, Hagöri btn. tobali töi non formal. Duma-dumania tola te'oguna'ö ba Wikibuku.
  4. Töi administratif wamatörö: tesura molo'ö döi asli (desa, kota, kecamatan, kabupaten, provinsi, negara, kabinet, ngawalö kementrian)
  5. Töi halöŵö ba wamatörö (jabatan): tesura molo'ö döi asli (camat, gubernur, presiden, wakil presiden (fangali presiden), menteri)
  6. Töi institusi negara: tesura molo'ö döi asli (DPR, MPR, kepolisian, ABRI, dlsb)
  7. Töi lala nangi: tesura molo'ö döi asli (utara, selatan, barat, timur, btn).
    Lö fao ba da'a ngawalö döi lala nangi bakha ba konteks budaya Nias: niha raya, tanö yöu, btn.

Istilah bulö'ö

  1. Ngawalö istilah bakha ba ilmu kimia, biologi, fisika btn. tesura molo'ö fanura resmi ba li Indonesia, duma-dumania spesies, genus, kalsium, astronomi, btn.

Fangerai bulö'ö

  1. Numero: tesura molo'ö li Niha irugi saribu, aefa da'ö tesura ia molo'ö lala wanura ba li Indonesia (juta, miliar, triliun)
  2. Fa'anau, fa'abua ba fa'oya nösi: tesura molo'ö töi resmi ba li Indonesia, duma-dumania kg (kilogram), cm (sentimeter), km (kilometer), ltr (liter), btn.
  3. Inötö: tesura molo'ö töi resmi ba li Indonesia simane detik, menit, jam.

Baŵa ba ndröfi bulö'ö

  1. Ndröfi nisura faoma numero tesura faoma numero duma-dumania 1970.
  2. Na tesura ia si tobali föfö wanutunö (li Indonesia narasi) tesura ia molo'ö fanura ba li Niha simane ngahönö a siŵa ngaotu a fitu ngafulu.
  3. Abad: ngaotu fakhe si-, mis. ngaotu fakhe si-16 (abad ke-16).
  4. M (Masehi): simane ba li Indonesia (M. (Masehi), Seb.M. (Sebelum Masehi), Ses.M. (Sesudah Masehi)). Tola göi ta'oguna'ö föM/fuM ba hiza lö ta'ila na aboto ba dödö niha na ta'oguna'ö ia. Ba li Inggris te'oguna'ö BC (föna Keriso), lö moguna wanötöi furi Keriso. Na omasi ita ta'ali da'a ba li Niha, te abölö faudu föK/fuK (föna/furi Keriso) moroi ba föM/fuM (föna/furi Masehi, moroi ba li Arab).
  5. -an: tobali -a, duma-dumania 1970-a, 1990-a
  6. Töi mbaŵa tesura molo'ö töinia ba li Indonesia na andrö nitötöna bakha ba sambua nahia ba zura andrö töi mbaŵa simane Januari, Februari... Desember.
  7. Na ba sambua nahia ba zura andrö manötöna narasi, andrö ni'oguna'öda töi simane baŵa si sara, baŵa si fitu, btn.

Ngawalö wehede bö'ö bulö'ö

  1. anggaran (ba DPR/famatörö):
  2. budaya:
  3. ciri-ciri:
  4. ciri khas:
  5. dewa:
  6. dewi:
  7. diameter:
  8. dosen: samahaö
  9. efektif:
  10. guru besar: ere zamahaö
  11. habitat:
  12. kalori:
  13. kandungan: so bakha khönia
  14. khusus: ni föfö’ö
  15. mahasiswa/i:
  16. pemilu:
  17. polisi:
  18. politik:
  19. profesor:
  20. protein:
  21. relawan:
  22. skripsi:
  23. tesis:
  24. unsur:
  25. ujian:

Ngawalö wehede famakhai (konjungsi) bulö'ö

  • Ba da'a so draf si tobali börö wamatimba. Höndrögö Konjungsi ba wamokai ya'ia.

Struktur zura (angolifa nösi) bulö'ö

Ba zura si fakhai ba zinumbua/aurifö bulö'ö

  • Ba da'a so draf si tobali börö wamatimba. Höndrögö Sinumbua/Aurifö ba wamokai ya'ia.
    Nitöngöni: Te'oguna'ö he ba zura sanandrösa ba zinumbua ba he ba gaurifö.

Ba zura si fakhai ba wökhö bulö'ö

  • Ba da'a so draf si tobali börö wamatimba. Höndrögö Fökhö ba wamokai ya'ia.

Ba zura si fakhai ba biografi (tokoh) bulö'ö

  • Ba da'a so draf si tobali börö wamatimba. Höndrögö Biografi ba wamokai ya'ia.

Ba zura si fakhai ba desa bulö'ö

  • Edöna mufa'anö ba mufatunö

Ba zura bö'ö bulö'ö

  • Edöna mufa'anö ba mufatunö


Khai-khai baero bulö'ö