Baluse no sambua wakake ni'oguna'ö ba wanaha ma manaisi doho awö wöda ba ginötö wasuwöta ba Danö Niha me föna. Lahaogö ia moroi ba geu ma zui moroi ba zi'öli niböbözi. Baluse si tesöndra ba danö yöu abölö ide-ide ia moroi ba mbaluse si so ba mbanua bö'ö ba Danö Niha.[1] Fangehaogö ba fangoguna'ö baluse fao ia ba wa'atedou wangi'ila ba wamazökhi tolögu, gari, toho buluse faoma öroba uli mbuaya si tobali ngawalö wakake ni'oguna'ö ba wasuwöta ba ginötö si lalö.[2][3]

Baluse Nono Niha

Fangoguna'ö bulö'ö

Fangoguna'ö ba fetaro Baluse ba niha ba Danö Niha no sambua fangöna ba wasuwöta si no irai alua me tenga ha fasuwöta simane salua ba mbanua misa, ba Danö Niha fakhai wasuwöta andre ba wanga'i binu (memburu kepala musuhnya). Fetaro mboto nudu sedöna lahalö ya'ia da'ö moroi ba mbagi, fakhai haru-haru ofeta barö galogo. Fanga'i binu andre fao sara da'io. Molo'ö wamatunö ndra satua meföna, wa alua wanga'i binu andrö börö wa arörö wangoguna'ö baluse. Hiza moguna sibai mbaluse andre ba wanenaŵa boto moroi ba högö ofeta mbisi. Baluse nihaogö moroi ba zi'öli (seng) tehaogö ia me monönö wangi'ila niha ba Danö Niha, ba inönö göi me oi tohare niha bö'ö soroi mbanua saröu moroisa. Fa'atedou wamazökhi baluse moroi ba zi'öli hewa'ae lö alio sibai la'ila niha meluo da'ö me ni'ilara ya'ia da'ö öröba si'öli ma baru wasuwöta nihaogö moroi ba zi'öli.

Fangahaogö Baluse bulö'ö

Baluse ba Danö Niha, meföna lahaogö ia moroi ba geu sabe'e, ba anifi hulö mbulu gae. Hiza balö faföfö idugu ize-ize ba bakha ba dalu fagölö wa'ebolonia, so khönia zihulö nikhoi ba gotalua. Na lafaigi ba zaröu hulö sibai mbulu gae. Fetaro baero, so khönia gorosa nifalaete moroi ba kaŵe (kawat besi,kuningan) mazui sinali nitali moroi ba zinumbua saro. Ba hulu mbaluse tesöndra khönia zowulo-wulo, nifaedogö ia hulö dölahulu mbuaya, ba tanö bakhania lahaogö naha danga. Ba wasuwöta ma ba wamalua fabaluseta, ba gohe-gohe naha danga sitobali famalega baluse, ba dakera ma ba gambölö. Orosa zihulö nikhoi-khoi lahaogö faoma fahö nifotöi aweta. Baluse ba ginötö iada'a tenga sa'ae la'oguna'ö ia ba wasuwöta, hiza no sambua ondröita zi lö tolö'ö larorogö we'asonia heŵa'ae moguna ia ba wamaehagö budaya Danö Niha sasese latötöi tari baluse.[4]

Umbu bulö'ö

  1. Suzuki, P. (1959). The religious system and culture of Nias, Indonesia. 's-Gravenhage, Excelsior.
  2. Pencatatan Tolögu dan Gari sebagai Warisan Budaya Takbenda Indonesia
  3. Pencatatan Oroba Uli Mbuaya sebagai Warisan Budaya Takbenda Indonesia
  4. Pencatatan Baluse sebagai Warisan Budaya Takbenda Indonesia
Sura andre awena börö zura nasa. Moguna munönö ba mubönökhi nösinia.
Wikipedia no halöŵö nifalului zato.
Tolo Wikipedia ba wanohugö wanura ya'ia, na so khöu onönöta nösi. Saohagölö.