Bawi (Li Indonesia babi) no sambua urifö ma hewan ba li Indonesia sitola ni'uri ba ngafunia ya'ia ungulata. Sikhala mbawi andre ba enaunau mbawania, ba ikhunia alo'o ba mbalö mbawania tola tobali fogao ma folulugö nudunia. Molo'ö wanehegö ndra ere, böröta mbawi andre moroi ba Eurasia. Me tola manga nagole ba tola göi manga bulu ndru'u, andrö wa bawi andre lafotöi göi ia aurifa omnivora. Baero da'ö, teföfögö ia göi ba gaurifa mamalia sonekhe ma cerdas, ba aoha wanguri ya'ia moroi ba nasu asu ma mao. Ba hada Nono Niha, bawi sambua mbe'elö ma sumange si lö tola lö'ö so ba wamalua hada. Oya ngawalö goigoi so'amakhaita ba mbawi andre.

Bawi
Sus scrofa domesticus Edit nilai pada Wikidata

Edit nilai pada Wikidata
Rekaman (id) Ali ba li bö'ö

Edit nilai pada Wikidata
Edit nilai pada Wikidata
Data (id) Ali ba li bö'ö
Sumber daridaging babi (id) Ali ba li bö'ö, kuku babi (id) Ali ba li bö'ö, hati babi (id) Ali ba li bö'ö, kaki babi (id) Ali ba li bö'ö, pig's bladder (en) Ali ba li bö'ö, Crackling (en) Ali ba li bö'ö, pig's intestine (en) Ali ba li bö'ö ba pork tail (en) Ali ba li bö'ö Edit nilai pada Wikidata
Taksonomi (id) Ali ba li bö'ö
KerajaanAnimalia
FilumChordata
KelasMammalia
OrdoArtiodactyla
FamiliSuidae
GenusSus
SpesiesSus scrofa
SubspesiesSus scrofa domesticus Edit nilai pada Wikidata
Erxleben, 1777
Bawi filipina (Sus philippensis)

Omböila

Bawi andre itaria laföfö'ö ia bakha ba subspesies moroi ba zökha ma babi hutan ba Carl Linnaeus me döfi 1758 ibe'e döi mbawi andre ba li Latin Sus scrofa; ba lö ara aefa da'ö töi da'ö tobali Sus scrofa domesticus. [1][2]

Ba hiza, me döfi 1777, Johann Christian Polycarp Erxleben iföfögö mbawi domestik tobali spesies, tefasafi moroi ba zökha. Ibe'e döi Sus domesticus, ba töi da'a la'oguna'ö ira ere taksonomi. [3][2] namun,pada 1777, en:Johann_Christian_Polycarp_Erxleben [4][5]

Ba Danö Niha, bawi andre urifö ni'uri arakhagö dozi ngambatö nono niha. Bawi, urifö saoha la'uri. Na ba Danö Niha, ö mbawi andre ya'ia da'ö bulu gowi, labe'e mbanio, ba idanö lomo, ma wörö-wörö ngawalö wöfö gö niha ni be'e ba zi sambua naha. Ero labe'e gö mbawi, ba idanö wamaruka gö la'oguna'ö nidanö lomo. Baero mbulu gowi, famalala gö mbawi andre, ya'ia da'ö mbulu ndru'u sotöi ladara, da'a tenga ladara töi mbanua si so ba Nias Utara, hiza töi zinumbua sauri ba danö, tenga nitanö. Lala wangahaogö ya'ia, lara'a ba larino irege ombuyu, ba da'ö nifotöi lambu. Naha mbawi, lahaogö mba'o (ba'o), moroi ba geu sabe'e simane, manawa. Fetaro föna mba'o andre, ba lahaogö wanoto manawa sisökhi ma zui simalambuo faoma eu sabe'e, nifo'ono, da'a nitötöi haya.

Bawi, sambua gurifö so harago ba Danö Niha ba no labali'ö ia sambua fangalui. Eluahania, dozi niha sangodödögö manguri bawi, tola möi fangalui ba fondrou'ö zinöndra ba famönökhi dozi zoguna ba zongambatö. Si lö fagölö ba mbanua bö'ö misa, bawi ba Danö Niha, sambua gurifö fasumangeta ba ngawalö gangowuloa simane, fanga'i niha (falöŵa), fangowasa, fa'amate, ba tanöbö'önia sifakhai ba hada. Börö me no sambua gurifö soguna ba ngawalö lala halöŵö ba hada, andrö wa böli mbawi andre ba nga'eu ma ba kilo si no la tatawi samawa, alaŵa ma'ifu moroi ba ngawalö nagole tanöbö'ö.

Habitat

Kultivasi

Fangoguna'ö

Faniaga

Onönöta

Basoŵa

Umbu bulö'ö

  1. "Taxonomy Browser". ncbi.nlm.nih.gov. 
  2. 2,0 2,1 Anthea Gentry; Juliet Clutton-Brock; Colin P. Groves (2004). "The naming of wild animal species and their domestic derivatives" (PDF). Journal of Archaeological Science. 31 (5): 645–651. doi:10.1016/j.jas.2003.10.006. Arsip moroi versi asli (PDF) irugi 8 April 2011. 
  3. "Taxonomy Browser". ncbi.nlm.nih.gov. 
  4. Corbet and Hill (1992), referred to in Wilson, D. E.; Reeder, D. M., ed. (2005). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (edisi ke-3rd). Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494. 
  5. Anthea Gentry; Juliet Clutton-Brock; Colin P. Groves (1996). "Proposed conservation of usage of 15 mammal specific names based on wild species which are antedated by or contemporary with those based on domestic animals" (PDF). Bulletin of Zoological Nomenclature. 53: 28–37. doi:10.5962/bhl.part.14102. Arsip moroi versi asli (PDF) irugi 14 October 2014. 

Umbu bulö'ö